Najlepszy austriacki Teatr w Łodzi

15 marca w niedzielę wieczorem w ramach XXI Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych obejrzeliśmy spektakl "Śmieszna ciemność" z wiedeńskiego Burgtheater. To pierwsza wizyta austriackiego Teatru Narodowego w Łodzi. Fenomenalne kreacje stworzone przez cztery aktorki wypełniły tekst autora sztuki (Wolframa Lotza) silnym, autentycznym przekazem. Spektakl zgromadził wielu widzów z Łodzi i Polski, teatrologów, germanistów, do Łodzi przyjechała również tłumaczka i dramatopisarka Monika Muskała.

Przekładu sztuki Lotza na język polski – specjalnie na zamówienie dyrektora artystycznego Festiwalu Ewy Pilawskiej – dokonała Sława Lisiecka, tłumaczka z języka niemieckiego, znana m.in. z przekładów Thomasa Brernharda, Hansa Hellmuta Kirsta, Elfriede Jelinek czy Friedricha Nietzschego. Dzięki temu sztuka wystawiona w języku niemieckim mogła dotrzeć do widza w najpełniejszej formie.

Sztukę Lotza trudno jest opowiedzieć, bo nic tutaj nie jest przez twórców opowiedziane wprost, nie ma wyraźnej narracji. Dwaj żołnierze płyną łodzią patrolową do wilgotnych tropikalnych lasów Afganistanu, oddalając się od cywilizacji, "zaprzepaszczając się" w dżungli i ciemności. Otrzymali rozkaz likwidacji podpułkownika, który postradał zmysły i zamordował dwóch towarzyszy walki. W trakcie podróży spotykają różne zagadkowe postaci. Lotz, konsekwentnie zrywając z regułami konwencjonalnej dramaturgii, zabawnie, a zarazem niezwykle smutno opisuje naszą niemożność prawdziwego zrozumienia obcości, grozy odległej wojny, innych kultur, drugiego człowieka, a w końcu nawet samego siebie. Wszystko ujęte w ironiczną formę, która z jednej strony akcentuje naszą śmieszność, a z drugiej odsłania nasze tragiczne położenie.

Po spektaklu odbyło się spotkanie z aktorkami (Catrin Striebeck, Stefanie Reinsperger, Dorothee Hartinger, Fridą-Lovisą Hamann) oraz dramaturgiem Klaussem Missbachem. Poprowadził je Łukasz Drewniak. Missbach opowiadał o działalności Burgtheater, porównując go do wielkiego muzeum, które gromadzi bardzo różnorodne dzieła sztuki – począwszy od starożytnych po współczesne. Wiedeński Teatr Narodowy również prezentuje szerokieg spectrum teatru – z jednej strony oglądać można tutaj klasyczne dzieła Szekspira, z drugiej teatr poszukujący, eksperymentalny.

Twórcy mówili również o samym spektaklu. Jak podkreślili, jego forma i ekspresja miały intensyfikować wrażenie wzajemnego niezrozumienia, obcości. Jak zauważył Missbach, to dlatego właśnie czarny murzyn z Somalii jest białą kobietą. To dlatego wszystkie rolę męskie grane są przez aktorki. Zanurzona w śmiesznej ciemności fragmentaryczna fabuła mówi o kondycji człowieka, szczególnie człowieka Zachodu, który rości sobie pretensje do posiadania na wyłączność prawdy. 

Wolfram Lotz

Śmieszna ciemność (Die lächerliche Finsternis)

Reżyseria: Dusan David Parizek

Kostiumy: Kamila Polívková

Światło: Felix Dreyer

Dramaturg: Klaus Missbach

Występują: Catrin Striebeck, Stefanie Reinsperger, Dorothee Hartinger, Frida-Lovisa Hamann