Zmień rozmiar czcionki

Zmień kontrast

Pozostałe

Wystawa i panele dyskusyjne

"Teatr i jego widz" wystawa

wernisaż: 8 marca, godz. 18.30
Teatr Powszechny w Łodzi, foyer

„Świat to teatr, życie to przedstawienie, przychodzisz, patrzysz i wychodzisz.” To słowa Demokryta. Jak brzmią dziś? Czy nie nabrały innego, zupełnie nowego znaczenia?

Badacze teatru mówią, że przełom w relacjach publiczności z jej teatrem dokonał się w latach 70. Widzowie wyszli wówczas z tradycyjnej roli biernych obserwatorów, stając się w większym lub mniejszym stopniu uczestnikami procesu za jaki uznano teatr. Czy jednak rzeczywiście ewolucja ta jest tak istotna, jak mówią o niej reżyserzy i naukowcy?

Wystawa w Teatrze Powszechnym prezentuje zjawiska we współczesnym polskim i zagranicznym teatrze, które stanowiły eksperyment i próbę dokonania zmiany w relacjach teatru z jego publicznością – zarówno przez ewolucję tradycyjnego podziału przestrzeni, jak i przez wyznaczenie widzom innej niż dotychczas roli w świecie widowisk. Jak chociażby doświadczenia teatru Jerzego Grotowskiego, który w sposób dosłowny „wybierał” swoją publiczność, aby w finale swych poszukiwań ją porzucić. Czy cała przestrzeń teatrów studenckich, alternatywnych, ulicznych, performansów i happeningów, których działania odmieniły kształt dzieła teatralnego, zrywając z tradycyjnym podziałem aktor-widz.

Na wystawie przywołane zostały m.in. prace polskich grup teatralnych: Teatru Ósmego Dnia, Teatru Biuro Podróży; Teatru Węgajty; Sceny plastycznej KUL Leszka Mądzika; Akademii Ruchu; Teatru 21 Justyny Sobczyk i głównych przedstawicieli światowej alternatywy: The Bread and Puppet Theatre, The Living Theatre, The Wooster Group, a także głośne spektakle takich twórców jak: Luca Ronconie, Ariane Mnouchkine czy Peter Brook oraz utwory dramatyczne, które w swojej budowie lub fabule zakładają „grę z widzem” m.in. Publiczność zwymyślana Petera Handkego i Romanca Jacka Chmielnika.

Składające się na wystawę materiały tworzą zapis historii kilkudziesięciu lat życia teatralnego w kraju i na świecie, pełnego faktów i anegdot na temat niezwykłych i różnorodnych wydarzeń, jakie złożyły się na współczesny teatr. Opis szokujących często przebiegów teatralnych prezentacji i ich odbioru; zatrzymań aktorów, dla których teatr stawał się narzędziem do zabrania głosu w najbardziej palących kwestiach społecznych; widzów angażowanych i angażujących się w przedstawienia. Czy zatem wszystko w teatrze już było? Prowokowanie widza, kokietowanie go czy zmuszanie do aktywnego uczestnictwa. Czy istnieją osobne światy: rzeczywisty i przedstawiony? Czy może istnieje jakaś jedna przestrzeń, która mieści w sobie oba?

Oczywisty fakt interakcji między sceną a widownią umyka jednoznacznemu dookreśleniu. Być może relacja ta jest zawsze personalna: twórca-widz. Przecież każdy twórca potrzebuje partnera, którym jest i zawsze była publiczność. Nie ma teatru bez widza. Może być tylko publiczność bez teatru, dla której spektaklem staje się już cokolwiek np. przekaz medialny z fikcyjnych lub rzeczywistych wydarzeń lub realna codzienność wokół nas.

Kuratorzy wystawy: Magdalena Kulesza i Krzysztof Kelm
Kształt plastyczny wystawy: Krzysztof kelm
Współpraca przy kształcie plastycznym wystawy – multimedia: Jan Pieniążek

Zdjęcia: Bread and Puppet Theatre, fot. Jan Pieniążek


 
 
"Herling-Grudziński" – panel dyskusyjny

17 marca, godz. 15.00
Teatr Powszechny w Łodzi, Mała Scena

O Gustawie Herlingu-Grudzińskim z namaszczeniem i bez,
o losie wygnańca zakazanego w ojczyźnie,
o życiu w Neapolu – znienawidzonym i ukochanym,
o fascynacji Italią oraz o przedziwnej odmianie losu
i powrocie do kraju pod koniec życia w aurze
jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich XX wieku. 

Moderator:

dr hab. Zdzisław Kudelski  prof. KUL, historyk literatury, pracownik Katedry Literatury Współczesnej w Instytucie Filologii Polskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; od 1988 roku redaktor wielu krajowych wydań utworów Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, m.in. 12-tomowych "Pism zebranych" (1994-2002). Łącznie zredagował i wydał 23 książki autora „Innego Świata”.  Opracował zbiory: „Spotkania z „Kulturą” paryską” (1995), „Herling-Grudziński i krytycy” (1997), współredaktor „Leksykonu kultury polskiej poza krajem od roku 1939” (t. 1, 2000) i tomów: „Literatura emigracyjna w szkole” (2008) oraz „Rozmaitości emigracyjne. Literatura i sztuka” (2017). Autor m.in. książek „Pielgrzym Świętokrzyski. Szkice o Herlingu-Grudzińskim” (1991),  „Studia o Herlingu-Grudzińskim. Twórczość – recepcja – biografia” (1998) oraz „Gustaw Herling-Grudziński i „Kultura” paryska” (1946-1996) (2013).

Goście:

Prof. dr hab. Józef Opalski  teatrolog, muzykolog, literaturoznawca, publicysta, reżyser teatralny i operowy. Pracuje w Katedrze Teatru na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, jest prodziekanem i profesorem Wydziału Reżyserii Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, gdzie założył specjalizację wokalno-aktorską i pierwszą w Polsce reżyserię teatru muzycznego. Były kierownik literacki Narodowego Starego Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1980-1990), Opery Krakowskiej (1975-1996) i Teatru Ewy Demarczyk (1986). Dyrektor Międzynarodowego Festiwalu Mrożka (1990), Europejskiego Miesiąca Kultury (1992), V Festiwalu Unii Teatrów Europy (1996), kolejnych edycji międzynarodowego Festiwalu „Dedykacje”. Członek Rady Programowej Teatru Rozrywki w Chorzowie (od 2000), a także współgospodarz „Krakowskiego Salonu Poezji” w Teatrze im. Juliusza Słowackiego (od 2002). Wyreżyserował ponad 70 przedstawień w teatrach dramatycznych i muzycznych. Jest autorem antologii „Wiersze o Szymanowskim” oraz książek „Chopin i Szymanowski w literaturze XX-lecia międzywojennego”, „Rozmowy o Konradzie Swinarskim i Hamlecie”, „Wratislavia Cantans - dziennik festiwalowy”, „Nieobecność trzeciej ręki”, a także ponad 400 artykułów w prasie polskiej i zagranicznej. W latach 1978–1980 prowadził zajęcia z teatru współczesnego na Wydziale Reżyserii Radiowej i Telewizyjnej w Katowicach. W 1980–1982 był wykładowcą języka polskiego na Uniwersytecie w Neapolu. Od kwietnia do czerwca 1999 roku wykładał na UCLA w Los Angeles współczesny teatr europejski, a we wrześniu roku 2008 – polski teatr współczesny w Szkole Teatralnej „Paolo Grassi” w Mediolanie. Laureat wielu prestiżowych nagród, m.in. Złotego Krzyża Zasługi, Srebrnego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006), Nagrody Fundacji im. Karola Szymanowskiego (2008), Złotego Lauru za Mistrzostwo w Sztuce (2009) i Nagrody Miasta Krakowa (2011).

dr hab. prof. nadzw. Arkadiusz Morawiec – absolwent i profesor nadzwyczajny filologii polskiej Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w roku 1999 doktoryzował się na podstawie rozprawy „Poetyka opowiadań Gustawa Herlinga-Grudzińskiego”. Habilitację otrzymał na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a jej tytuł to „Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora”. Zainteresowania naukowe Arkadiusza Morawca to literatura XX i XXI wieku, zwłaszcza pisarstwo obrazujące totalitaryzm, teksty stanowiące zapis doświadczeń granicznych, literatura obozowa i literatura Holokaustu, najnowsza polska poezja i proza, genologia, paraliteratura, zagadnienia literackości, aksjologia. Zajmuje się także krytyką literacką oraz bibliografią. W latach 2005–2010 pełnił funkcję redaktora naczelnego rocznika „Literaturoznawstwo”. Jest członkiem Rady Naukowej czasopisma „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” oraz „Narracje o Zagładzie”. Stały recenzent czasopism „Fraza”, „Polonistyka. Innowacje”, „Przestrzenie Teorii”, a od 17 lat współpracownik miesięcznika „Nowe Książki”. Recenzje literaturoznawcze i krytycznoliterackie publikował na łamach czasopism „Akcent”, „Dekada Literacka”, „FA-art”, „Fraza”, „Język Polski”, „Kresy”, „Kwartalnik Artystyczny”, „Pamiętnik Literacki”, „Przegląd Artystyczno-Literacki”, „Ruch Literacki”, „Sztuka i Filozofia”, „Teksty Drugie”, „Twórczość”, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” oraz „Znak”.

dr Magdalena Śniedziewska – polonistka i italianistka, autorka książek „Wierność rzeczywistości. Zbigniew Herbert o postawie wobec świata i problemach jego reprezentacji” (Kraków 2013), „Siedemnastowieczne malarstwo holenderskie w literaturze polskiej po 1918 roku” (Toruń 2014), „Osobiste sprawy i tematy. Gustaw Herling-Grudziński wobec dwudziestowiecznej literatury włoskiej” (ukaże się wiosną 2019 roku nakładem Wydawnictwa Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk w Warszawie). Za rozprawę doktorską otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów RP (2013) oraz II nagrodę w konkursie im. Konrada i Marty Górskich. Stypendystka Fundacji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu (2011). Zajmuje się recepcją literatury włoskiej w Polsce, związkami literatury i malarstwa oraz motywami ptasimi w literaturze polskiej.

Radosław Paczocha – dramatopisarz, scenarzysta i krytyk teatralny. Jest absolwentem polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim oraz Wiedzy o Teatrze w Akademii Teatralnej w Warszawie. Trzykrotny stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Przez sześć lat związany był z Teatrem Powszechnym w Warszawie (2004-2010), gdzie pełnił funkcję sekretarza literackiego, a obecnie jest dramaturgiem Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Autor sztuk „Zapach czekolady” (nagroda główna w konkursie dramaturgicznym Windowisko 2008), „Przyjaciel” (nagroda główna w konkursie dramaturgicznym Metafory Rzeczywistości 2009), „Bar Babylon”, „Beniamin” (wyróżnienie w III Ogólnopolskim konkursie na napisanie współczesnej polskiej komedii „Komediopisanie” organizowanym przez Teatr Powszechny w Łodzi), „Faza delta”, „Wizyta” (II nagroda IV edycji „Komediopisania”), „Uwodziciel”, „Broniewski” (Najlepszy Spektakl i Najlepszy Aktor XXI MFSPiN, sztuka powstała w ramach stypendium „Młoda Polska" Narodowego Centrum Kultury), „Tango Łódź” (prapremiera w Teatrze Powszechnym w Łodzi w ramach XXII MFSPiN i nagroda dla Najlepszego Spektaklu), „Kościuszko. Ostatnia bitwa”, „Być jak Kazimierz Deyna” (także autor scenariusza filmu w reż. Anny Wieczur-Bluszcz o tym samym tytyle). Jako scenarzysta pracuje również dla telewizji i filmu, a jako krytyk i znawca literatury jest częstym gościem programu „Pojedynki stulecia” w TVP Kultura. Autor sztuki „Ferragosto”, której prapremiera w reżyserii Adama Orzechowskiego odbędzie się podczas tegorocznego Międzynarodowego Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych.


 
 
Publiczność – panel dyskusyjny

24 marca, godz. 15.00
Teatr Powszechny w Łodzi, Mała Scena

Nie ma teatru bez publiczności. Z tajemniczego napięcia między ludźmi na scenie a ludźmi na widowni rodzi się każdego wieczoru teatralny spektakl. Często, każdego wieczoru inny. Warto pochylić się nad tym intymnym związkiem, sprawdzić jego jasne i ciemne strony, zobaczyć, jak kształtują się wzajemne relacje i w oparciu o co zostały zbudowane?

Kiedy jest to przelotny romans, a kiedy związek na całe życie?

Kilka lat temu ludzie teatru wystosowali list otwarty w proteście przeciw planowanym zmianom w teatrach dolnośląskich. Urząd Marszałkowski postanowił obsadzić stanowiska dyrektorskie w teatrach publicznych menadżerami.

Teatr nie jest produktem, widz nie jest klientem w 2012 roku – pisali ludzie teatru.
Od tamtego czasu minęło siedem lat. Warto sobie dziś postawić pytanie: kim jest widz? Jaka jest jego rola w teatrze? Czy artyści liczą się z publicznością?
Czy chcą z nią prowadzić dialog?
Kto ustala reguły tego dialogu?
Co może z takiego dialogu wyniknąć?
Jaka jest struktura wiekowa, światopoglądowa publiczności teatralnej?
Czy każdy teatr ma swoją publiczność?
Jaka jest geograficzna mapa „publiczności”?
Czy publiczność polska różni się od zagranicznej?
Na co się chodzi do teatru? Na aktorów, reżyserów czy tekst?
Czy artyści, tworząc spektakle, myślą o publiczności?
Warto też zastanowić się nad innymi aspektami, które stają się udziałem publiczności np. prowokacje ze strony twórców – kiedy i w jakich warunkach są dozwolone? Czy też pytanie – od czego zależy powodzenie pewnych teatrów?

Moderator: Katarzyna Janowska

Katarzyna Janowska – dziennikarka telewizyjna, radiowa i prasowa. Absolwentka polonistyki ifilmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po skończeniu studiów pracowała w „Gazecie Krakowskiej”. Znana z prowadzonych, wspólnie z Piotrem Mucharskim, serii wywiadów „Rozmowy na koniec wieku” oraz „Rozmowy na nowy wiek”, emitowanych w TVP, które doczekały się również swojego wydania książkowego. Współautorka książek „Innego końca świata nie będzie” i „Próbka reprezentatywna”. W latach 2010-2011 redaktor naczelna tygodnika „Przekrój”. Od lipcu 2011 r. pełniła obowiązki dyrektora kanału TVP Kultura, z którym od lat stale współpracowała. 31 grudnia 2015 roku, po nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji, razem z pozostałymi dyrektorami Telewizji Polskiej podała się do dymisji. Od 18 kwietnia 2016 jest redaktor naczelną działu kultura w segmencie Lifestyle&Kobieta w Onet.pl, gdzie prowadzi program „Rezerwacje”. Jest laureatką nagrody telewizyjnego Wiktora za 2000 rok i Nagrody im. Dariusza Fikusa w roku 2001. W 2014 roku odznaczona została Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2015 roku za prowadzoną w TVP Kultura „Halę odlotów” otrzymała Nagrodę Grand Press w kategorii „Publicystyka”.

Goście:

Michał Żebrowski – aktor teatralny i filmowy, od 2010 dyrektor Teatru 6. piętro w Warszawie. Debiutował w 1994 roku w Miłości i gniewie w reżyserii Mariusza Benoit na deskach Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera, z którym był związany w latach 1995-96. Na kinowym ekranie po raz pierwszy pojawił się w filmie historycznym Filipa Bajona Poznań 56. W 1999 roku zagrał postać Jana Skrzetuskiego w adaptacji powieści Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem w reżyserii Jerzego Hoffmana, za którą otrzymał nominację do nagrody Orła oraz Tadeusza Soplicy w ekranizacji poematu Adama Mickiewicza Pan Tadeusz w reżyserii Andrzeja Wajdy. 

Ewa Skibińska – aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Jeszcze podczas studiów wystąpiła we wrocławskim Teatrze Polskim, z którym związana była na stałe do roku 2017. Występowała gościnnie w teatrach: Rozrywki w Chorzowie (1986) i Współczesnym im. Edmunda Wiercińskiego we Wrocławiu (2005). Współpracowała z takimi reżyserami jak Jerzy Jarocki, Tadeusz Różewicz, Feliks Falk, Andrzej Wajda i Krystian Lupa. Publiczność Międzynarodowego Festiwalu Sztuk przyjemnych i Nieprzyjemnych mogła ją zobaczyć w prezentowanym w ubiegłym roku spektaklu „Proces” w reżyserii tego ostatniego.  Od 2017 roku związana jest  z Teatrem Powszechnym  im. Zygmunta Hübnera w Warszawie.

Paweł Łysak – reżyser teatralny i radiowy. Ukończył Wydział Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydział Reżyserii Dramatu warszawskiej PWST.W 1998 r. wraz z Pawłem Wodzińskim założył „towarzystwo teatralne”, a w latach 2000-2003 wspólnie kierowali Teatrem Polskim w Poznaniu. W latach 2006-2014 był Dyrektorem Teatru Polskiego im. Hieronima Konieczki w Bydgoszczy oraz siedmiu edycji Festiwalu Prapremier (2007–2014). Od września 2014 Dyrektor Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera w Warszawie.Od 2012 do 2016 roku Przewodniczący Rady do spraw Instytucji Artystycznych przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego.Laureat prestiżowych nagród i wyróżnień, m.in. Złotego Krzyża Zasługi za „zasługi dla kultury polskiej” (2015), Dorocznej Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kategorii „Teatr” (2012) i Paszportu „Polityki” w kategorii „Teatr”.  

Maciej Englert – aktor teatralny i filmowy, reżyser; dyrektor teatrów. Blisko 40-letnia działalność zawodowa Macieja Englerta związana jest przede wszystkim z warszawskim Teatrem Współczesnym. W 1974 roku zrealizował gościnnie „Awans” Edwarda Redlińskiego w Teatrze Współczesnym w Szczecinie. Przedstawienie odniosło tak duży sukces, że zaproponowano mu objęcie stanowisko dyrektora szczecińskiej sceny. Tym samym został najmłodszym dyrektorem teatralnym w Polsce. Teatrem Współczesnym w Szczecinie kierował przez trzy lata (1976-1979). Do Warszawy wrócił do Teatru Współczesnego, gdzie w latach 1979-1980 pełnił funkcję zastępcy dyrektora, a w 1981 roku Erwin Axer zaproponował mu stanowisko dyrektora tejże sceny. W latach 1992-1993 był członkiem Rady d/s Kultury przy Prezydencie RP. Od 2003 roku pełni funkcję Prezesa Zarządu Unii Polskich Teatrów. Maciej Englert jest laureatem wielu nagród i odznaczeń m.in. Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za wybitne osiągnięcia artystyczne, Złotego Medalu Gloria Artis – Zasłużony Kulturze i Feliksa Warszawskiego za całokształt twórczości. 

dr Dominika Łarionow – adiunkt w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Autorka  kilkudziesięciu artykułów na łamach m.in: „Art Inquiry”, „Formatu”, „Dialogu”, „Didaskaliów”, książek: Przestrzenie obrazów Leszka Mądzika, Wystarczy tylko otworzyć drzwi… Przedmioty w twórczości Tadeusza Kantora,; oraz współredaktorka tomu (wraz z Wojciechem Baluchem i Michałem Lachmanem): Przestrzeń w dramacie, teatrze i sztukach plastycznych, Księgarnia Akademicka. Ważnym obszarem jej badań są analizy przemian współczesnej scenografii, jak również wpływu awangard XX wieku na artystów pracujących w przestrzeni teatralnej.

Bartosz Szydłowski – ukończył filmoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie oraz Wydział Reżyserii Dramatu krakowskiej PWST. W 1996 roku założył Stowarzyszenie Teatralne "Łaźnia": niezależną scenę teatralną, która od początku swojego istnienia prowadziła także interdyscyplinarną działalność kulturalną, przygotowywała projekty społeczno-edukacyjne i silnie angażowała się w życie lokalnej społeczności. Wystawiał dramaturgię współczesną i jako pierwszy w Polsce zrealizował na scenie dramat Sarah Kane "Miłość Fedry" (2001) oraz "Tatuaż" (2002) Dei Loher. W roku 2005 przeniósł swoją działalność do Nowej Huty - tworząc jedną z najdynamiczniejszych instytucji w Polsce.  Szydłowski jest laureatem wielu nagród m.in. Srebrnego Medalu Ministra Kultury „Gloria Artis” oraz laureatem Złotego Lauru za mistrzostwo w sztuce i reżyserii. 


BIP