"Ciemna woda" na XXVIIII Festiwalu

 

Tragigroteskowa sztuka pokazuje przemoc i agresję, które rodzą konflikty dzielące Polaków. Inspiracją dla autorek „Ciemnej Wody” stała się głośna powieść Nikosa Kazantzakisa z 1954 roku „Chrystus ukrzyżowany po raz wtóry”, której akcja rozgrywa się w Anatolii. Poznajemy w niej społeczność greckiej wsi położonej w Anatolii. Trwa wojna grecko-turecka, we wsi znajdującej się pod turecką jurysdykcją, miejscowi notable z prawosławnym popem na czele planują wystawienie Pasji. W trakcie prób, w którym biorą udział mieszkańcy, przybywa grupa Greków z innej wsi – uciekinierów wojennych. Monika i Gabriela Muskały przeniosły tę historię w realia współczesnej Polski. W niewielkiej miejscowości na polskiej prowincji z inicjatywy księdza rodzi się pomysł wystawienia Pasji. Miejscowymi notablami są Grabarz, Burmistrz i Amerykanin, czyli właściciel sklepu wielobranżowego, a w próbach uczestniczą katechetka, fryzjerka, aptekarka i uczniowie miejscowego liceum. Przybyszami są natomiast syryjscy uchodźcy, którzy do Polski nigdy nie dotarli, ale stali się przedmiotem ostrego sporu politycznego.

 

„Ciemna woda” konfrontuje nas z cechami naszej rodzimej, polskiej mentalności. Przede wszystkim z obłudą. Fragmenty Ewangelii odczytywane przez uczestników podczas prób wyzwalają wyrzuty sumienia i złość, skierowaną przeciwko przybyszom. Ich ofiarą staje się jednak miejscowy chłopak Dawid, który wraz z innymi uczniami pomagał obcym. To on w przygotowywanej Pasji miał zagrać Jezusa...

 

Z twórcami po spektaklu rozmawiał Łukasz Drewniak. W spotkaniu uczestniczyła także współautorka sztuki Monika Muskała, która na co dzień mieszka w Austrii. Jak podkreślił Drewniak, podróż na prowincję to stały motyw powracający w polskim teatrze. Co dzisiaj chcemy znaleźć na polskiej wsi? Monika Muskała zaznaczyła, że miejscowość, w której rozgrywa się akcja, była dla niej zwierciadłem Polski. Interesowała ją przede wszystkim hipokryzja społeczeństwa, które deklaruje się jako chrześcijańskie, a jednocześnie nie stać go na podstawowe gesty pomocy wobec potrzebujących. Jak można mówić, że Europa jest zbudowana na fundamentach chrześcijaństwa, kiedy nie wykazuje empatii wobec uchodźców z Syrii? Skąd ten paraliżujący strach przed obcym? - zastanawiała się. Sytuacja wojny na Ukrainie zmieniła kontekst spektaklu, ale jak zauważyła jedna z widzek, problem hipokryzji w obecnym kontekście jest jeszcze bardziej wyraźny. „Dlaczego w różny sposób traktujemy uchodźców z Ukrainy, a w inny uchodźców z Syrii?” - mówiła, powołując się na spektakl.

 

Tytuł „Ciemna woda” to mroczna i irracjonalna siła, które może się obudzić w mniejszej lub większej społeczności, dając ujście najbardziej skrywanym instynktom, najgorszym ludzkim cechom i zachowaniom - tłumaczyli twórcy. „Ludzie z Ciemnej wody to my” - podkreślał Iwo Vedral, który podróż na polską prowincję uważa za możliwość poszukiwania prawdy - podróż do realnego świata, o którym zapominamy, mieszkając w dużych miastach, będących swoistymi enklawami.

 

Nowy Teatr im. Witkacego w Słupsku
Amanita Muskaria

"Ciemna woda"

Reżyseria: Iwo Vedral

Scenografia: Paula Grocholska

Muzyka: Kuba Orłowski

Choreografia: Natalia Dinges

Obsada: Bożena Borek, Adam Borysowicz, Monika Bubniak, Igor Chmielnik, Paulina Fonferek, Agnieszka Gawlińska, Monika Janik, Krzysztof Kluzik, Aleksander Kurzak, Wojciech Marcinkowski
Zdjęcia: Maciej Zakrzewski