Ulisses

Spektakl tylko dla widzów dorosłych.

„Ulisses” uznawany jest za najwyższe osiągnięcie pisarskie Jamesa Joyce’a i jedno z arcydzieł światowej literatury. Treścią powieści wykorzystującej technikę strumienia świadomości jest wędrówka po Dublinie głównego bohatera, Leopolda Blooma, jednego, zupełnie zwyczajnego dnia – 16 czerwca 1904 roku. 

Powieść Joyce’a publikowana była w latach 1918–1920 w odcinkach w amerykańskiej gazecie „The Little Review”, następnie wydana w całości w Paryżu przez Sylvię Beach 2 lutego 1922 roku.

„Od premiery najważniejszego dokonania Joyce’a mija w 2022 roku sto lat. Jak przystało na arcydzieło, „Ulisses” obrósł w tym czasie wielką legendą. Mówi się o nim, że to majstersztyk literackiego modernizmu […]. Niektórzy komentatorzy twierdzą nawet, że literatura przed tym utworem i po nim to dwa odrębne światy. „Ulissesa” ustawiono więc na piedestale i koturnach, do wtóru łatwo wpadających w ucho opinii o jego elitaryzmie, dlatego wciąż otacza go sława utworu wybitnie nieprzystępnego językowo i erudycyjnie. Owszem, niesie on i takie filozoficzno-dyskursywne cechy czy wartości, jest jednak dziełem otwartym, wielowarstwowym, które da się odbierać również jako realistyczną, tragikomiczną opowieść o zwykłym ludzkim losie, zrozumiałą pod każdą szerokością geograficzną. Lektura dublińskiej epopei to porywająca przygoda – intelektualna, choć jednocześnie ludyczna, podobna do tej, jaką okazało się jej tłumaczenie, gdyż powieść tę można czytać również dla rozkoszy czysto estetycznych i emocjonalnych, płynących z obcowania z giętkim, pasjonującym, proteuszowym Słowem, na każdej stronie ustanawiającym własny, zaskakujący, a przez to przyjemny w epistemologicznym kontakcie kosmos elementów znaczących i znaczonych.  Drugi polski przekład „Ulissesa” próbuje zwrócić uwagę i na tę jego epikurejską właściwość – w nadziei, że będzie odtąd czytany bardziej jako nadal żywa arcymistrzowska powieść, mniej zaś niczym legenda, dostępna jedynie dla wtajemniczonych” - napisał o „Ulissesie” Maciej Świerkocki (pisarz, scenarzysta, krytyk, tłumacz), który dokonał nowego przekładu powieści Joyce’a. W 2022 roku, na podstawie tłumaczenie Świerkockiego, Teatr Polski w Poznaniu wystawił prapremierę „Ulissesa” w reżyserii Mai Kleczewskiej.

Tytuł nawiązuje do imienia bohatera "Odysei" Homera, ale u Joyce’a podróż trwa znacznie krócej. „Podróż od poranka do nocy zatacza koło życia, krąg. Joyce wyśmiewa wielkie pytania i wielkie odpowiedzi - filozoficzne, teologiczne, historiozoficzne. Ma dystans do wszystkiego, co człowiek intelektualnie buduje i tworzy, żeby zrozumieć swoją egzystencję. Przekonuje, że egzystencja jest właściwie doświadczeniem zmysłowym, a najważniejsza jest po prostu miłość. […] Joyce pokazuje uważność i skupienie na szczegółach dnia. Egzystencja jest złożona z prostych dni - jak większość dni, które przeżywamy. Wyjątkowe sytuacja zdarzają się nad wyraz rzadko. Joyce zaprasza do patrzenia na te zwykłe dni innymi oczami” - podkreśliła Maja Kleczewska w rozmowie z cyklu „Tworzywo”. 

Spektakl Kleczewskiej stawia przed nami pytania: Kim jest współczesny Odys? Jaką tożsamość ma wędrowiec-tułacz? Jakie znaczenie mają stacje w jego podróży? Kim są Cyklop i Nauzykaa? Gdzie znajduje się Itaka dla polskiego zasymilowanego Żyda? Czy poczuje się on w końcu „u siebie”? Jak mówią twórcy spektaklu, „Ulisses jest pieśnią o miłości – o tym, co może ocalić nasze człowieczeństwo”. 

W spotkaniu z twórcami po spektaklu uczestniczyć będzie także autor nowego przekładu „Ulissesa” Maciej Świerkocki.